W Polsce mamy trzy główne uznane rasy bydła, mianowicie bydło nizinne czarno-białe, bydło czerwone polskie, bydło nizinne czerwono-białe.
Na hodowlę ras uznanych wyznaczono pewne okolice, czyli rejony, w których dane rasy mają najodpowiedniejsze warunki wykazania się wysoką wydajnością. Hodowla bydła rasy przewidzianej jest w wyznaczonym rejonie najbardziej korzystna.
Oprócz trzech głównych ras bydła na terenie całej Polski, występują (w małej ilości) krowy o umaszczeniu boczastym (białogrzbiety), cętkowanym (żuławki) bułano białe (simentale). Krowy te przy dobrym żywieniu i pielęgnowaniu mogą osiągnąć niezłą mleczność.
Każda gospodyni powinna wiedzieć, jaką rasę należy chować, tym bardziej że tylko krowy przewidziane dla danej okolicy będą mogły być uznawane jako sztuki zarodowe. Dotyczy to również i licencji, którą będą mogły otrzymywać jedynie buhaje rasy przewidzianej dla danego terenu.
Dokładne wiadomości, jakie rasy bydła są przeznaczone na dany teren, można uzyskać w prezydium powiatowej rady narodowej.
Bydło nizinne czarno-białe
Bydło nizinne czarno-białe pochodzi od bydła holenderskiego, które po wprowadzeniu do nas było krzyżowane z bydłem miejscowym. Odznacza się ono dość wysoką mlecznością, ale daje mleko o średniej zawartości tłuszczu (średnio 3,3%). Waga żywa krów waha się od 500 do 750kg, buhajów zaś – przekracza często 1000 kg. Rasa ta jest rozpowszechniona głównie w północnych, centralnych i zachodnich województwach Polski.
W rasie nizinnej czarno-białej wyróżniamy kilka typów, które powstały w różnych okolicznościach naszego kraju w zależności od miejscowych warunków żywienia, od gleby i klimatu. I tak na północnych terenach Polski (Pomorze, Mazury) rozpowszechniony jest większy, cięższy typ bydła niż w województwach centralnych czy południowych.
Przeciętna roczna wydajność krów tej rasy, które były objęte oceną wartości użytkowej wynosi około 3000 kg. mleka o zawartości tłuszczu 3,4%.
W 1953 roku najwyższą mleczność wykazała krowa Cerera 615 G z PGR Cecenowo, pow. Słupsk, dając 12 159 kg. mleka o zawartości tłuszczu 3,18%.
Bydło czerwone polskie
Bydło czerwone polskie jest mniej mleczne niż bydło nizinne, ale za to mleko krów tej rasy zawiera duży procent tłuszczu (przeciętnie 4%). Bydło to rozpowszechnione jest głównie w województwach: białostockim, krakowski i rzeszowskim.
Podobnie jak u bydła nizinnego również u bydła czerwonego polskiego można odróżnić kilka typów. I tak bydło czerwone białostockie (tak zwany typ dolinowy) jest bardziej mleczne niż bydło z krakowskiego (tak zwany typ podgórski), które znów ma większe skłonności opasowe i nieco wyższy procent tłuszczu w mleku. Waga żywa krów rasy czerwonej polskiej wynosi przeciętnie 450 kg (krowy czerwone na Śląsku są dużo cięższe), buhajów od 650 do 800kg.
Przeciętna mleczność krów czerwonych, które były objęte oceną wartości użytkowej, wynosiła w 1952 r. około 2400 kg. mleka o 3,8% tłuszczu. Rekord tej rasy należy u nas do krowy „Berty”, która dała w 1949 roku 7 193 kg. mleka o 3,7% tłuszczu.
Bydło nizinne czerwono białe
Bydło nizinne czerwono-biało występuje w południowych częściach województwa opolskiego i wrocławskiego, poza maścią ma cechy podobnie do cech bydła nizinnego czarno-białego.
